مهندسی نقشهبرداری (به انگلیسی: Surveying engineering) به علم اندازهگیری دقیق و تعیین موقعیت نسبی یا مطلق عوارض روی سطح زمین اطلاق میشود. از این تعریف ساده چنین برداشت میشود که هدف، تعیین مختصات نقاط در سه بعد است. در بعضی موارد، برای تعیین موقعیت، بعد زمان نیز مورد توجه قرار میگیرد (سنجشهای نجومی و نقشه برداری ماهوارهای). مختصات مطلوب میتواند مختصات دکارتی XYZ و یا مختصات عرض و طول جغرافیایی باشد.
معمولاً عملیات نقشهبرداری شامل دو مرحله برداشت (یا اندازهگیری) و محاسبه و ارائه نتایج کار است. در مرحله اندازه گیری، از وسایل و دستگاهها (نظیر توتال استیشن ها، تئودولیت ها، جی پی اس و ... )و نیز روشهای مختلفی استفاده میشود تا دادههای لازم برای مرحله دوم بدست آید. نتایج کار به صورتهای آنالوگ (نقشه، مقاطع طولی و عرضی و...) و یا رقومی (مانند جدولها، مدلهای رقمی زمین) ارائه میگردد.
در نقشهبرداری از مناطق کوچک اثر کرویت زمین تقریباً ناچیز است و میتوان زمین را در منطقه کوچکی مسطح در نظر گرفت. در مواقعی که زمین را مسطح فرض کنیم روش نقشهبرداری، مستوی نامیده میشود این فرضیه مادامیکه سطح منطقه مورد نظر از چند صد کیلومتر مربع تجاوز نکند قابل قبول است. نقشهبرداری مسطح(مستوی) برای کارهای مهندسی، معماری، شهرسازی، باستانشناسی، کارهای ثبت و املاکی، تجاری، اکتشافی بکار میرود. برای نمایش اطلاعات جمعاوری شده در نقشهبرداری از سیستم تصویر استفاده میگردد. رایج ترین سیستم تصویر مورد استفاده در نقشه برداری، سیستم UTM (Universal Transvers Mercator) می باشد.
آموزش
نقشهبرداری در سطوح گوناگون آموزش داده میشود. داوطلبان ورود به این رشته باید در ریاضیات (هندسه، مثلثات) و فیزیک دوره دبیرستان قوی باشند و نیز علاقهمندی و آمادگی جسمی لازم برای کارهای صحرایی را دارا باشند.
بعضی دروس تخصصی این رشته عبارتاند از: راه سازی، تئوری خطاها،سرشکنی (Adjustment)، نقشهبرداری، ژئودزی (جهت تعیین شکل زمین)، فتوگرامتری، کارتوگرافی، هیدروگرافی (نقشهبرداری از بستر دریا)،نقشه برداری زیر زمینی و ژئودتیک ، کاداستر , پروژه و کارآموزی میباشند.
امکان ادامه تحصیل در این رشته تا حد دکتری در ایران موجود است. [۱]. رشته نقشه برداری در خارج از کشور، بیشتر تحت عنوان ژئوماتیک (Geomatic) شناخته می شود.
شاخه ها
به علت وسعت زیاد نقشهبرداری تقسیمات مختلفی برای آن در نظر گرفتهاند:
۱- نقشه برداری زمینی (ژئودزی): نوع پایه نقشه برداری جهت تعیین و بررسی شکل و ابعاد زمین و عوارض سطحی آن.
۲- مکاننگاری (توپوگرافی): برداشت و نمایش شکل زمین و محاسبه مساحت وارتفاع. در واقع هدف اصلی آن تهیهٔ نقشههای ارتفاعی است.
۳- فتوگرامتری: تهیهٔ نقشه با استفاده از عکس برداری زمینی، هوایی یا ماهوارهای.
۴- نقشهنگاری (کارتوگرافی): مراحل ترسیم نقشه را گویند. در این بخش هنر نقشه برداری بسیار دخیل است.
۵- سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS): در این سیستم همه اطلاعات به صورت مکان مرجع دسته بندی میشوند و کاربردهای فراوانی دارد از جمله ذخیره، بازیابی، به هنگام سازی و پردازش دادههای مکانی به منظور اتخاذ یا پشتیبانی یک تصمیم برای حل یک مسئله به بهترین روش و کمترین هزینه را ممکن میسازد.
۶- سنجش از دور (RS): جمعآوری اطلاعات از عوارض سطح زمین، بدون تماس فیزیکی بیشترین اتکای آن به تصاویر ماهوارهای است.
۷- کاداستر (پارسل مپ): نقشه برداری ثبتی و یا نقشه برداری که ارزش حقوقی داشته باشد.
۸- آبنگاری (هیدروگرافی): تهیه نقشه و دادهای مکانی از ژرفای آبها.
زمینه های فعالیت
۱-نقشهبرداری مسیر: برای طراحی و پیاده کردن مسیرها از قبیل راه و راه آهن و کانال کشی و غیره استفاده میگردد.
۲-نقشهبرداری زیرزمینی: موضوع آن برداشت یا پیاده کردن نقشههای تونل و معادن و غیرهاست.
۳-نقشهبرداری هیدروگرافی: به منظور داشتن موقعیت عمق دریاها و رودخانهها جهت عبور و مرور کشتیها، زیردریائیها، محل عبور لولههای نفت وگاز دراعماق دریاها، ایجاد اسکلههای جدید ومکانیزه، احیای بنادر و تاسیسات ساحلی متعلق به آنها و همچنان بهرهبرداری صحیح و بهینه از دریاچهها و سدها برای مقاصد و اهداف مختلف از آن استفاده میشود.
۴-نقشهبرداری نظامی: برای تهیه نقشههای نظامی و تعیین نقاط مهم استراتژیکی یک منطقه و برای اهداف نظامی و آرایش و استقرار نیروهای رزمنده و مواضع تعرضی و دفاعی با مقیاس بزرگ مورد استفاده قرار میگیرد.
۵-نقشهبرداری ثبتی: که هدف آن تعیین حدود اراضی و مساحت قطعات ملکی است.
۶-نقشهبرداری شهری: برای تهیه و اجرای طرحهای جامع و تفصیلی و هادی شهرها به کار میرود.
نرم افزار ها
با پیشرفت علم و گسترش نرمافزارهای کامپیوتری باعث شد که دیگر روشهای سنتی جای خود را به نرمافزارهای بدهد. که میتوان به چند نرمافزار پرکاربرد اشاره نمود
- اتودسک اتوکد (به انگلیسی: Autodesk Auto CAD): نخستین نرمافزار نقشه کشی جان واکر و پایه گذار شرکت اتودسک، مبتکر نرمافزار اتوکد که در سال ۱۹۸۲ وارد بازار شد. نخستین نسخه آن کمتر از دو مگابایت حجم داشت و تنها شامل ۱۷ دستور برای ترسیم بود. در حال حاضر ۲۴ نسخه (از اتوکد ۱ تا ۲۰۱۱) انشتار یافته که میتوان به چهار دوره تقسیم کرد
- دوره اول:تکامل نرمافزار با تکمیل دستورالعملهای ترسیمات دوبعدی تا اتوکد ویرایش ۱۰ ادامه دارد
- دوره دوم: امکان ایجاد فضای سه بعدی با خصلت صفحهای در محیط اتوکد ۱۰
- دوره سوم:استفاده از فناوری پنجرههای محاورهای در نرمافزار وآسان سازی ارتباط با صفحه کار اتوکد ۱۱ و ۱۲
- دوره چهارم: امکان ایجاد احجام سه بعدی در محیطهای ۱۴ به بعد. توانایی ایجاد اشکال سه بعدی پیچده قابلیت برنامه نویسی به زبانهای مایکروسافت ویژوال بیسیک و اتو لیسپ استفاده از امکانات سیستم عامل مایکروسافت ویندوز استفاده از امکانات چند کاربری و امکان ارتباط با نرمافزارهای دیگر. در ویرایشهای ۲۰۰۰ به بعد ایجاد گرددید
در سال ۲۰۰۰ شرکت اتودسک رسماً نرمافزار را که توانایی زیادی در زمینه نقشه برداری ، راهسازی ، کارتوگرافی و... به همراه داشت و نقطه عطفی در صنعت نرمافزارهای نقشه برداری گردید (نخستین نگارش آن اتوکد لند دولاپمنت ۲۰۰۰ و آخرین نگارش اتوکد لند دسکتاپ ۲۰۰۹) برای مهندسین نقشه براری عرضه گردید.
نرمافزار "اتوکد سیویل تری دی" ( Autodesk Auto Cad Civil 3D) بعد از نرمافزار" لند " به بازار آمد که بسیار کاربر پسند بوده و کارآمدتر از آن میباشد. مهمترین ویژگی و برتری سیویل تری دی نسبت به "لند" ، "پویا" بودن آن می باشد. نرمافزار نقشه یار - تنها نرمافزار نقشه برداری محصول ایران میباشد که توسط شرکت سامانه توسعه نقشه از سال 2010 در سایت stn.ir به معرض نمایش و فروش رسیده است.
اشتغال
دانشآموختگان رشته نقشهبردای در هر مقطعی اعم از دیپلم به بالا به سرعت جذب بازار کار میشوند. به دلیل اهمیت این رشته در کارهای عمرانی و محاسبات سنگین ریاضی و تئوری خطاها کسب مدرک در این رشته کار آسانی نیست. از این رو دانشجویان این رشته حتی در هنگام تحصیل نیز با پیشنهادات کار فراوانی روبرو میشوند. سازمان مدیریت و برنامهریزی، وزارت راه و ترابری، وزارت نفت، سازمان آب، سازمان بنادر و کشتیرانی، سازمان جغرافیایی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، سازمان نقشه برداری کشور، سازمان ثبت اسناد و املاک کشور و بخش خصوصی از جمله محلهای جذب فارغالتحصیلان این رشتهاست.
لطفا بر روی آیکن گوگل پلاس (g+1) کلیک نمایید و ما را در گوگل محبوب کنید .
:: برچسبها:
معرفی ,
رشته ,
مهندسی ,
نقشه برداری ,
:: بازدید از این مطلب : 7046
|
امتیاز مطلب : 11
|
تعداد امتیازدهندگان : 4
|
مجموع امتیاز : 4